Melasma
Wat is melasma?
Melasma is een chronische pigmentstoornis waarbij donkerbruine of grijsbruine vlekken op de huid ontstaan. De vlekken zijn vaak grillig van vorm en scherp begrensd. Ze komen vooral voor op het voorhoofd, de wangen, de slapen, rond de ogen, de bovenlip en de kin. Soms verschijnen ze ook op de hals en onderarmen. Melasma komt vooral voor bij vrouwen en wordt tijdens de zwangerschap ook wel zwangerschapsmasker genoemd. Hoewel melasma onschuldig is en geen voorstadium van huidkanker vormt, kunnen de vlekken cosmetisch storend zijn. Veel mensen ervaren onzekerheid door de zichtbaarheid van de pigmentvlekken.
Hoe wordt melasma behandeld?
Melasma kan vanzelf verminderen, maar meestal is het een terugkerende aandoening. De behandeling is gericht op het verminderen van bestaande pigmentvlekken en het voorkomen van nieuwe verkleuringen. Hierbij volgen we primair de SNIP-protocollen (Stichting Nederlands Instituut voor Pigmentstoornissen), die op het individu worden afgestemd. Mogelijke behandelopties zijn:
- Polynucleotiden
- Microtox met botuline toxine type A bij een vasculaire component
- Chemische peelings, zoals glycolzuur- en salicylzuurpeelings
- Persoonlijk huidverzorgingsplan met actieve ingrediënten en UV-bescherming
- Topicale medicatie, zoals hydrochinon, azelaïnezuur en tretinoïne
- Behandeling met oraal tranexaminezuur
Afhankelijk van de ernst van melasma kan een combinatie van behandelingen worden ingezet. Omdat UV-straling en warmte belangrijke triggers zijn, adviseren wij altijd dagelijkse SPF 50 om nieuwe pigmentatie te voorkomen. Het zonbeschermingsproduct bevat bij voorkeur minerale filters op basis van titaniumdioxide of zinkoxide en ijzerpigmenten. Deze bieden bescherming tegen UVA, UVB en blauw licht (400-500 nm).
Let op: Medicamenteuze behandelingen zoals hydrochinon, tretinoïne en tranexaminezuur worden alleen voorgeschreven na een consult met één van onze artsen. De behandelingen werken niet voor iedereen en de effectiviteit kan per persoon verschillen.
Hoe ontstaat melasma?
De exacte oorzaak van melasma is niet volledig bekend, maar de pigmentcellen reageren te sterk op bepaalde triggers. De volgende factoren spelen een rol:
- Hormonale invloeden: Melasma wordt vaak uitgelokt door zwangerschap, de anticonceptiepil en hormonale schommelingen. Dit stimuleert de melanocyten om meer pigment aan te maken.
- UV-straling: Blootstelling aan de zon is de belangrijkste uitlokkende en verergerende factor bij melasma. UV-stralen activeren de pigmentcellen en zorgen ervoor dat vlekken donkerder worden. Dit kan worden geremd met een zonbescherming die beschermt tegen UVA en UVB.
- Blauw licht: Blootstelling aan hoogenergetisch zichtbaar licht (HEV, 400-500 nm), zoals zonlicht en digitale schermen, kan de pigmentcellen stimuleren en melasma verergeren. Vooral bij mensen met een donkere huid (Fitzpatrick type III-VI) kan blauw licht bijdragen aan hyperpigmentatie. Zonnebrandcrèmes met ijzeroxiden bieden extra bescherming tegen blauw licht.
- Ontstekingsreactie: Lichte ontstekingen in de huid kunnen leiden tot overmatige pigmentproductie, vooral bij mensen met een gevoelige huid of na cosmetische behandelingen. Ook kan ontsteking in de huid schade veroorzaken aan het basaalmembraan, waardoor pigment in de lederhuid (dermis) terechtkomt en moeilijker behandelbaar wordt.
- Warmte en vaatverwijding: Hitte, sauna’s en hete douches kunnen melasma verergeren, omdat ze de bloedvaatjes in de huid activeren en indirect de pigmentcellen stimuleren. Microtox met botuline toxine type A kan helpen om vaatverwijding en ontstekingen te verminderen.
- Genetische aanleg: Melasma komt vaker voor bij mensen met een familiaire voorgeschiedenis en bij personen met een donkere huid (Fitzpatrick type III-VI).
- Gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals tamoxifen en antidepressiva.
Welke klachten geeft melasma?
Melasma veroorzaakt geen lichamelijke klachten, maar kan cosmetisch storend zijn. De belangrijkste kenmerken zijn:
- Scherp begrensde, grillige bruine tot grijsbruine pigmentvlekken in het gezicht
- Verergering door zonlicht, warmte of hormonen
- Onzekerheid of frustratie door de zichtbaarheid van de vlekken
Melasma kan wisselend van intensiteit zijn en opvlammen door hormonale schommelingen of seizoensgebonden blootstelling aan UV-straling.
Bij wie komt melasma voor?
Hoe ziet melasma eruit?
De pigmentvlekken bij melasma zijn scherp begrensd en grillig van vorm. Melasma verschijnt meestal in het gezicht en kent verschillende pigmentatiepatronen:
Centrofaciaal patroon: Pigmentatie op het voorhoofd, de neus, bovenlip, kin en wangen (meest voorkomend).
Malair patroon: Pigmentatie op de wangen en jukbeenderen.
Mandibulair patroon: Pigmentatie langs de kaaklijn.
Op basis van de diepte van het pigment wordt melasma onderverdeeld in epidermaal, dermaal of gemengd melasma:
Epidermaal melasma: Het pigment bevindt zich voornamelijk in de basale laag van de epidermis. Dit type melasma is vaak donkerbruin en beter behandelbaar, omdat pigment in de opperhuid zich gemakkelijker vernieuwt en afschilfert.
Dermaal melasma: Het pigment ligt dieper in de lederhuid (dermis). Dit gebeurt wanneer het basaalmembraan – de natuurlijke scheiding tussen de epidermis en de dermis – beschadigd raakt. Hierdoor kunnen melaninekorrels lekken naar de dermis, waar ze door immuuncellen (macrofagen) worden opgenomen. Dit type melasma is vaak grijzer van kleur en moeilijker te behandelen.
Gemengd melasma: Veel mensen met melasma hebben een combinatie van epidermaal en dermaal pigment. Dit verklaart waarom sommige delen van de huid beter reageren op behandeling.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose melasma wordt meestal gesteld op basis van het klinische beeld: de arts beoordeelt de huid en kijkt naar de verdeling van de pigmentatie. Soms wordt aanvullend onderzoek gedaan met een Wood’s lamp om te bepalen of het pigment oppervlakkig (epidermaal), diep (dermaal) of gemengd is. Melasma kan lijken op andere pigmentstoornissen, zoals post-inflammatoire hyperpigmentatie (PIH), lentigo’s (ouderdomsvlekken), efeliden (sproeten), café-au-lait vlekken en hyperpigmentatie door medicatie.
Wil je meer weten over de behandelingsmogelijkheden? Neem gerust contact met ons op voor een persoonlijk consult.